Geniş Zaman Nedir?

 

"Ben 7'de kalkarım. / Kahvaltıda hep çay içerim. / Çayı şekersiz severim. / Hafta sonları alışverişe giderim. / Her yaz kuzenimi ziyaret ederim." cümlelerindeki gibi alışkanlık ya da günlük, aylık, yıllık olarak düzenli veya düzensiz aralıklarla yaptığımız işleri anlatırken kullanılan zamana;

"Filler Afrika'da yaşar." / Bankalar 8'de açılır. / Güneş doğudan doğar." cümlelerindeki gibi herkesin bildiği genel geçer olaylardan bahsederken kullanılan zamana;

"Su 100 derecede kayanar. / Sıcak hava yükselir. / Ağaçlar oksijen üretir." cümlelerinde olduğu gibi bilimsel kurallardan, gerçeklerden bahsederken kullanılan zamana "Geniş Zaman" denir.

 

Zamanı zaman yapan fiillere getirilen eklerdir. Türkçede olduğu gibi İngilizcede de zamanlar ekler ile ifade edilir. Meselâ:

"Ben kahve iç..." cümlesini farklı zamanlara göre yazın deseler muhtemelen aklımıza ilk şöyle cümleler gelir:

"Ben kahve içERİM." (Geniş Zaman)

"Ben kahve içTİM." (Geçmiş Zaman)

"Ben kahve içECEĞİM." (Gelecek Zaman)

"Ben kahve içİYORUM." (Şimdiki Zaman)

Yani "içmek" fiilinin sonuna getirilen ekler cümlenin zamanını belirtiyor. Bu durum tüm fiiller için aynıdır. İngilizce zamanları öğrenmek demek hangi zamanda hangi ek ya da eklerin kullanılacağını öğrenmek demektir. Yani Türkçedeki "-erim, -tim, -eceğim, iyorum" anlamını veren ekler İngilizcede de var. Ve aslında bu eklerin çok basit kullanımları vardır. Bol alıştırma ve mümkünse konuşma pratiği ile öğrendiklerinizi tekrarlamak için ulaşılabilir kaynakları mutlaka kullanın.

Bu yazıdaki konumuz ise sadece "Geniş Zaman". Ve buna Türkçe ile İngilizce arasındaki farkları örnek cümlelerde inceleyerek devam edelim. Hangi durumlarda hangi eklerin nasıl kullanıldığına bakalım:

Ben kahve içERİM. > 🔊 I drink coffee.

Sen kahve içERSİN. > 🔊 You drink coffee.

 

!!! O kahve içER. > 🔊 He drinkS coffee. !!!

 

Biz kahve içERİZ. > 🔊 We drink coffee.

Siz kahve içERSİNİZ. > 🔊 You drink coffee.

Onlar kahve içERLER. > 🔊 They drink coffee.

Yukarıdaki cümlelerde fiillere gelen eklere dikkat edin. Evet Türkçede her kişiye/özneye göre gelen ek farklı iken İngilizcede sadece "O" kişisinden bahsederken gelen bir tane ek var. Ve bu kural İngilizcedeki tüm fiiller için aynı. Bu da, en azından bu konu için, İngilizceyi Türkçeye göre çok daha kolay bir dil yapar.

 

Bunu bir örnekle daha inceleyelim:

Ben Pazar günleri geç kalkARIM. > 🔊 I get up late on Sundays.

Sen Pazar günleri geç kalkARSIN. > 🔊 You get up late on Sundays.

 

!!! O Pazar günleri geç kalkAR. > 🔊 He getS up late on Sundays. !!!

 

Biz Pazar günleri geç kalkARIZ. > 🔊 We get up late on Sundays.

Siz Pazar günleri geç kalkARSINIZ. > 🔊 You get up late on Sundays.

Onlar Pazar günleri geç kalkARLAR. > 🔊 They get up late on Sundays.

İngilizcede "Geniş Zamanda" sadece "O" diyebileceğimiz bir kişiden bahsederken sadece "-s" eki eklenir. Ben, Sen gibi tekil kişilerden bahsederken ve Çoğul kişilerden bahsederken fiiller hiçbir ek almaz.

NOT: Tabi bu "-s" eki bazen "-es" bazen de "-ies" şeklinde olabilir. Bu küçük detayları konuyu kavradıktan sonra aşağıda tekrar inceleyelim.

 

Şimdi bu "-s" ekinin ne zaman kullanılıp kullanılmadığına teknik olarak bir bakalım.

Bu konuyu zamirler üzerinden anlatmak en kısa yoldur. Türkçede olduğu gibi İngilizcede de Özne Zamirleri vardır. [zamirler yani adıllar isimlerin yerine kullanılan sözcüklerdir.] Zamirler:

1. tekil kişi: Ben = 🔊 I

2. tekil kişi: Sen = 🔊 You

3.tekil kişi: O = 🔊 He / 🔊 She / 🔊 It !!!

!!! İngilizcede "O" demenin 3 farklı şekli vardır. [He = o erkek, She = o kız, It = o hayvan/varlık için kullanılır.]

1. çoğul kişi: Biz = 🔊 We

2. çoğul kişi: Siz = 🔊 You

3. çoğul kişi: Onlar = 🔊 They

şeklinde karşılıklı olarak eşleştirilir. Ve burada fark etmeniz gereken "O = He / She / It" zamiridir. Çünkü "-s" eki sadece "O" diyebileceğimiz özne yada zamirler ile birlikte kullanılır.

 

Mesela;

"kitap okumak = read a book" ve kitabı okuyan kişi:

Ben ise >>> 🔊 I read a book. (Ben kitap okurum.)

Sen ise >>> 🔊 You read a book. (Sen kitap okursun.)

Biz ise >>> 🔊 We read a book. (Biz kitap okuruz.)

Siz ise >>> 🔊 You read a book. (Siz kitap okursunuz.)

Onlar >>> 🔊 They read a book. (Onlar kitap okurlar.)

 

Ancak kitabı okuyan ben, sen değil de başka bir kişi (kız / erkek) ise fiile "-s" eki eklenir.

O kız >>> 🔊 She reads a book. (O kız kitap okur.)

O erkek >>> 🔊 He reads a book. (O erkek kitap okur.)

O robot >>> 🔊 It reads a book. (O robot kitap okur.)

Ahmet >>> 🔊 Ahmet reads a book. (Ahmet kitap okur.)

Abim >>> 🔊 My brother reads a book. (Abim kitap okur.)

Küçük kız >>> 🔊 The little girl reads a book. (Küçük kız kitap okur.)

 

Not: Örnekte verilen eylem kitap okumak değil de "çayı şekersiz içmek = drink tea without sugar" olsaydı yine drink fiiline gelen "-s" ekine dikkat etmemiz gerekirdi. Şöyle ki: söylemek ya da yazmak istediğiniz bir cümlenin içinde kaç tane kelime/kalıp olduğu veya ne kadar uzun olduğu önemli değil; cümlede işi yapan kişinin (öznenin) kim/ne olduğu önemlidir.

"çayı şekersiz içmek = drink tea without sugar"

Ben ise >>> 🔊 I drink tea without sugar. (Ben çayı şekersiz içerim.)

Sen ise >>> 🔊 You drink tea without sugar. (Sen çayı şekersiz içersin.)

Biz ise >>> 🔊 We drink tea without sugar. (Biz çayı şekersiz içeriz.)

Siz ise >>> 🔊 You drink tea without sugar. (Siz çayı şekersiz içersiniz.)

Onlar >>> 🔊 They drink tea without sugar. (Onlar çayı şekersiz içerler.)

 

Ancak çayı şekersiz içen ben, sen değil de başka bir kişi (kız / erkek) ise fiile "-s" eki eklenir.

O kız >>> 🔊 She drinks tea without sugar. (O çayı şekersiz içer.)

O erkek >>> 🔊 He drinks tea without sugar. (O çayı şekersiz içer.)

O robot >>> 🔊 It drinks tea without sugar. (O çayı şekersiz içer.)

Robert >>> 🔊 Robert drinks tea without sugar. (Robert çayı şekersiz içer.)

Babam >>> 🔊 My father drinks tea without sugar. (Babam çayı şekersiz içer.)

Yaşlı adam >>> 🔊 The old man drinks tea without sugar. (Yaşlı adam çayı şekersiz içer.)

Şimdi "Özne - Fiil" uyumu ile ilgili öğrendiklerini kullanabileceğin örnek cümleleri bir de senden duyalım. Verilen kelimeleri kullanarak "Geniş Zaman" da birer cümle kurup söyle. Unutma istediğin kadar deneyebilirsin. Bu basit etkinlikte odaklanman gereken konu "Geniş Zamanda -s eki kullanımı."

Peki bu "-s/-es/-ies" eki nerede ve nasıl kullanılır?

Ne zaman "-s"?

Genel olarak fiillerin sonuna "-s" eklenir.

🔊 I play football. >>> 🔊 Tony plays football.

🔊 We drink tea. >>> 🔊 She drinks coffee.

 

Ne zaman "-es"?

Fiilin okunuşu eklenen /s/ sesine benzer /s/ş/c/ç/z/ gibi bir sesle bittiğinde "-es";

🔊 I kiss the baby. >>> 🔊 She kisses the baby.

🔊 You wash the car. >>> 🔊 He washes the car.

🔊 They fix the machine. >>> 🔊 David fixes the machine.

🔊 We watch TV. >>> 🔊 Simon watches TV.

 

ya da fiilin son harfi "o" ise "-es" eklenir.

🔊 I go to cinema. >>> 🔊 Peter goes to cinema.

🔊 You do the shopping. >>> 🔊 She does the shopping.

 

 

Ne zaman "-ies"?

Fiilin son harfi "y" ve hemen önceki harf sessiz bir harf ise "y" düşer "-ies" eklenir.

🔊 Children cry a lot. >>> 🔊 The baby cries a lot.

🔊 We try to win. >>> 🔊 She tries to win.

 

 

Özel başka bir durum var mı? - Evet.

"have" fiili diğer fiil ve kurallardan farklı bir şekilde "has" olarak kullanılır.

🔊 I have got a car. >>> 🔊 Linda has got a car.

🔊 We have an exam. >>> 🔊 He has an exam.

Doğru fiil kullanımını seçin!

 

Şimdi tüm yukarıdakiler ne kadar anlaşılır olmuş bir de ona bakalım.

Unutmayın "-s / -es / -ies" eki "ben" değil "sen" değil başka bir tekil kişiden/varlıktan bahsediliyorsa kullanılır. Çoğul kişilerde zaten kullanılmıyor ki.